Federal Hükûmeti, 17 Ekim 2025 tarihinde, eyaletler ve belediyeler düzeyinde altyapı yatırımlarını hızlandırmak ve iklim nötrlüğüne geçişi desteklemek amacıyla 100 milyar € tutarında özel fon (Sondervermögen) kuracağını açıkladı. Bu karar, yerel modernizasyon projeleri için maliyet baskısını hafifletmeyi ve kamu altyapısının yenilenmesini amaçlıyor.
Sondervermögen fonunun kapsamı ve hedefleri nelerdir?
Yeni fon, “İnfrastruktur und Klimaneutralität” başlığı altında planlanan geniş yatırım çerçevesinin bir bileşeni. Toplam yatırım paketi, üç kola ayrılmış durumda:
- 100 milyar € eyaletler ve belediyeler için altyapı yatırımlarına ayrılıyor
- 100 milyar € iklim dönüşüm projeleri ve teknoloji dönüşümü için kullanılacak
- Geri kalan kaynaklar, federal düzeyde acil ihtiyaçlara ve yenilikçi teknolojilere yöneltilmek üzere rezerve ediliyor
Hükûmet, bu kaynağın özellikle demiryolu altyapısı, yol, enerji ağları, binaların enerji verimliliği, eğitim yapıları ve dijitalleşme projelerinde kullanılacağını vurguladı. Örneğin demiryolu projeleri için 2025’te özel fon kaynağından 9 milyar € ayrılması planlanıyor.
Fon kullanımı için Länder- und Kommunal-Infrastrukturfinanzierungsgesetz (LuKIFG) adlı yasa tasarısı hazırlanmış durumda. Bu tasarı, fonun eyaletlere dağılımını ve kullanım şartlarını belirleyecek düzenlemeleri içeriyor.
Para nasıl dağıtılacak, hangi mekanizmalar geçerli olacak?
Dağıtımın, nüfus, altyapı gereksinimi ve mali kapasite gibi kriterlere göre yapılması planlanıyor. Yasa tasarısında, eyaletlerin ve belediyelerin projeleri sunabilmesi için belirli ön koşullar, öncelikli alanlar ve maliyet-yararlılık kriterleri yer alacak. Örneğin, kabine kararıyla, planlanmış projelerin 1 Ocak 2025’ten önce başlatılmamış olması şartı konulmuş durumda; bu, yalnızca yeni projelere fon sağlama hedefini gösteriyor. Aynı zamanda, yapılacak kontrollerle projelerin etkinlik ve şeffaflık kriterlerine uygunluğu denetlenecek.
Türk işletmeler için potansiyeller nelerdir?
Türk çalışanların ve Türk müteahhitlerin yoğun bulunduğu şehirlerde (özellikle Kuzey Ren-Vestfalya, Berlin-Brandenburg, Hessen) bu fon yeni ihale ve altyapı projeleri fırsatı doğuruyor.
Özellikle enerji dönüşümü, yenilenebilir sistem kurulumları, bina yenileme, güneş ve ısı pompaları gibi alanlarda teknik bilgiye sahip işletmeler avantajlı konuma geçebilir. Ayrıca dijital altyapı projeleri, akıllı şehir çözümleri ve e-devlet entegrasyonları da bu fon kapsamında önemli yer tutacak.
Ancak dikkat edilmesi gereken hususlar var:
- Proje tekliflerinin zamanında hazırlanması ve maliyet projeksiyonlarının tutarlı olması gerekecek.
- Yerel idareler ve eyalet yönetimleri arasında koordinasyon artacak; ödeme planları ve bütçe eşleşmeleri önemli olacak.
- Şeffaflık ve kontrol mekanizmaları, fonun amacına uygun kullanılmasını sağlayacak kilit unsur olacak.
Eleştiriler ve riskler nelerdir?
Eleştirmenler, bu tür özel fonların görünürde büyük etki vaat ettiğini ancak pratikte bürokratik gecikmeler, yetersiz kapasite, dadanan izin süreçleri ve harcama verimliliği zayıflıkları gibi sorunlarla başarısız olabileceğini uyarıyor.
Federal Denetim Kurumu (Rechnungshof) bazı medya analizlerinde yasa tasarısındaki kontrol yükümlülüklerinin eksik olduğuna dikkat çekti. Fonlardan alınacak kâr/yarar kriterlerinin netleştirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Ayrıca, bu kaynakların borçlanma yoluyla finanse edileceği düşünüldüğünde, uzun vadede borcun sürdürülebilirliği ve bütçesel baskılar gündeme gelebilir.
Zaman çizelgesi ve izlenecek süreç
- Bundestag, daha önce 9 Ekim 2025’te LuKIFG tasarısını onayladı.
- Bundesrat da benzer bir oylama ile düzenlemelerin yürürlüğe girmesini destekledi.
- Fon kaynaklarının kullanımı, projelerin başlama takvimleri ve dağılım kriterleri önümüzdeki aylarda netleşecek.
- Kaynakların büyük kısmı 2036 yılına kadar kullanılabilir planlanıyor.
