LUSATİA – Avrupa Birliği, Almanya’nın Lusatia bölgesinde linyit (taş kömürü) santrallerini işleten LEAG için öngördüğü 1,75 milyar € tutarındaki tazminat paketini onayladı. Bu karar, Almanya’nın 2038 yılına kadar planladığı kömürden çıkış sürecinde önemli bir kilometre taşı olarak değerlendiriliyor. Paket kapsamında santrallerin erken kapatılması, bölgedeki işçilerin yeniden istihdamı ve maden sahalarının çevresel olarak dönüştürülmesi gibi başlıklar yer alıyor.
Neden 1,75 milyar € kömür çıkış desteğini onaylamdı?
Lusatia’daki kömür santrallerinin işletmeden çıkarılması ve bölgenin “kömür bağımlılığından uzaklaştırılması” amacıyla LEAG’e yönelik bir destek paketi önerdi. AB Komisyonu’nun onayladığı bu fon, santrallerin fiilen devre dışı kalmasına kadar geçen süreçte firmaya tazminat ve yeniden yapılandırma desteği olarak verilecek.
Destek paketi üç ana bileşenden oluşuyor:
- Santrallerin erken kapatılması ve üretimin azaltılması.
- İşçilerin kömür sektöründen çıkıp yenilenebilir enerji, altyapı ve çevre projelerinde yeniden istihdam edilmelerini sağlayacak programlar.
- Maden sahalarının rehabilitasyonu, çevresel iyileştirme ve bölgenin yeni ekonomi modellerine adaptasyonu.
AB Komisyonu’nun onayına göre, bu tür devlet yardımları ancak belirli çevre kriterlerine uyulduğu ve rekabeti bozmayacağı koşullarda verilebiliyor. Komisyon açıklamasında destek paketinin iklim hedefleriyle uyumlu olduğu ve “kömürden çıkış politikalarının etik ve bölgesel boyutlarını yeterince dikkate aldığı” belirtildi.
İklim hedefleri ile bölgesel ekonomi nasıl dengeleniyor?
Bu destek kararı, yalnızca çevreci bir adım değil; aynı zamanda Lusatia bölgesinin ekonomik geleceğine dair bir yatırım olarak görülüyor. Bölgede kömür santral işçisi sayısı yüksek ve kömür madenciliği bölge ekonomisinin temel taşlarından. Dolayısıyla, santrallerin kapatılması işsizliği ve bölgedeki sosyal etkileri de beraberinde getirebilir.
Alman ekonomi ve çevre bakanlıkları tarafından yapılan ortak açıklamada, “yeşil dönüşüm adımları yalnızca iklim için değil, bölgesel istihdam için de planlanmalı” vurgusu yapıldı. Bu destek paketiyle Lusatia’nın yenilenebilir enerji, çevresel rehabilitasyon ve linyit sonrası ekonomi modellerine geçişinin hızlanması hedefleniyor.
Karar tartışmaları ve eleştiriler nelerdir?
Karar geniş çapta destek görse de bazı çevreler yardımın yeterliliği konusunda şüphe belirtiyor. Çevre örgütleri, 1,75 milyar €’luk paketin kömürden çıkışı hızlandırmak için gerekli bütçenin altında kalabileceğini savunuyor. Ayrıca, işçilerin yeniden eğitilmesi ve bölge ekonomisinin dönüşümü için uzun vadeli planlamanın da şart olduğuna işaret ediyorlar.
Ekonomistler ise, destek paketinin tutarı kadar mekanizmanın şeffaflığına dikkat çekiyor. LEAG’in hangi santralleri ne zaman kapatacağı, işçilerin yeniden yerleştirilmesi ve maden sahalarının dönüşüm süreci gibi somut verilerin takip edilmesi gerekiyor. Aksi hâlde plan sadece kağıt üzerinde kalabilir.
Uygulama nasıl ilerleyecek ve zaman çizelgesi ne?
Almanya bu destek paketini önümüzdeki aylarda federal bütçeye ve bölgesel kalkınma programlarına entegre edecek. İlk aşamada 2026–2030 yılları arasında santrallerin kapatılması ve yeniden yatırım programlarının başlatılması planlanıyor. 2038’e kadar tamamen kömürden çıkış hedefi doğrultusunda ara hedefler belirlendi.
Lusatia’da maden sahası dönüşümü, yerel yönetimler, işçi sendikaları, enerji şirketleri ve çevre kurumları arasında koordineli bir şekilde yürütülecek. AB Komisyonu da ilerlemeyi izleme mekanizmaları kuracak.
