ERFURT – Federal İş Mahkemesi (Bundesarbeitsgericht), Almanya’da iş hukukunu ilgilendiren önemli bir karara imza attı. Mahkeme, belirli süreli iş sözleşmelerinde (befristeter Arbeitsvertrag) uygulanacak deneme süresinin artık sabit bir oranla sınırlı olmadığını açıkladı. Bu karar, hem işverenler hem de çalışanlar için yeni bir dönemin kapısını aralıyor.
Deneme süresinde esneklik dönemi başladı
Mahkeme, davaya konu olan olayda, işverenin belirli süreli bir sözleşmede altı aylık deneme süresi belirlemesini “koşullara göre makul” buldu. Kararda, deneme süresinin süresiyle ilgili genel bir oran belirlemenin mümkün olmadığı, her işin niteliğine, görev tanımına ve süresine göre ayrı değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı.
Bu kararla birlikte, örneğin kısa süreli (altı ay veya bir yıl) sözleşmelerde dahi üç ay veya daha uzun deneme süreleri belirlenebilecek. Ancak bu sürelerin, işin gereklilikleriyle orantılı ve mantıklı gerekçelerle desteklenmesi zorunlu olacak.
İşverenler için yeni hak, çalışanlar için dikkat uyarısı
Yeni düzenleme, işverenlere daha fazla esneklik sağlarken, çalışanlar açısından belirsizlik yaratabileceği endişesini de beraberinde getirdi. Uzmanlara göre, deneme süresinin uzatılması iş güvencesini zayıflatabilir.
Ancak mahkeme, işten çıkarmalarda gerekçe zorunluluğunun yine yasanın belirlediği gibi altı ayın sonunda geçerli olacağını belirtti. Yani, deneme süresi bitmiş olsa bile ilk altı ay içinde yapılan fesihler gerekçesiz olarak geçerli sayılacak.
İş hukukçularından ilk yorumlar
İş hukuku uzmanları kararı “iş ilişkilerinde esnekliğin artırılması ama aynı zamanda sorumluluğun da büyümesi” olarak değerlendirdi. Berlinli iş hukuku avukatı Jörg Marquart, “Bu karar işverenlerin elini güçlendiriyor, ancak keyfi uygulamalar mahkemelerde yeni davalara yol açabilir,” dedi.
Sendikalar ise kararı “çalışan haklarında geriye gidiş” olarak eleştirdi. Alman Sendikalar Birliği (DGB), özellikle genç çalışanların bu uygulamayla “sürekli deneme süresinde tutulma” riskiyle karşılaşabileceğini belirtti.
Ne değişmedi?
Federal İş Mahkemesi’nin kararı deneme süresinin içeriğini değil, sınırlandırmasını etkiliyor. İş Kanunu’ndaki temel hükümler, örneğin: Deneme süresi boyunca fesih süresinin iki hafta, İş güvencesinin ise ilk altı ayın sonunda başlaması, değişmeden devam ediyor.
Yani yasal çerçeve aynı kalırken, süre belirleme konusunda artık daha fazla yorum ve esneklik tanınmış durumda.
