LEİPZİG –Almanya’nın en yüksek idari yargı organlarından biri olan Leipzig Federal İdare Mahkemesi, Bavyera eyaletinde yürürlükte olan Gübre Yönetmeliği’nin yasallığını inceliyor. Söz konusu düzenleme, yeraltı sularının nitrat kirliliğinden korunması amacıyla, belirli bölgelerdeki çiftçilerin daha az gübre kullanmasını öngörüyor.
Mahkeme, Bavyera’daki çiftçilerin eyaletin uygulama yönetmeliğine karşı açtığı davaları bir arada değerlendiriyor. Bu yönetmelik, nitrat oranı yüksek bölgeleri “kırmızı bölge” olarak sınıflandırarak tarımsal faaliyetlere kısıtlama getiriyor. Federal Senato, konuyla ilgili kararını Cuma günü saat 14.00’te açıklayacak.
Gübre kullanımı yüzde 20 azaltılıyor
Bavyera düzenlemesine göre, kırmızı bölgelerdeki çiftçiler bitkilerin normalde ihtiyaç duyduğu gübre miktarının yalnızca yüzde 80’ini kullanabiliyor. Bu kısıtlama, Avrupa Birliği’nin litre başına 50 miligram nitrat sınırını korumak amacıyla getirildi.
Nitratlar, tarımda mineral veya hayvansal gübre olarak yaygın biçimde kullanılıyor. Ancak, fazla miktarda toprağa karıştığında yeraltı su kaynaklarını kirletme riski taşıyor. Bavyera’da tarım arazilerinin yaklaşık %17’si kırmızı bölge statüsünde bulunuyor. Bu bölgeler, özellikle Augsburg, Coburg, Altötting ve Straubing çevresinde yoğunlaşıyor.
Bavyera Eyalet Hükümeti, söz konusu düzenlemeyle hem AB Çevre Direktifleri’ni hem de federal su koruma yasalarını uyguladığını savunuyor.
Çiftçiler: “Kısıtlamalar orantısız”
Ancak birçok çiftçi, yönetmeliğin gelir kaybına ve verim düşüşüne neden olduğunu öne sürerek mahkemeye başvurdu. Davacılar, gübre kısıtlamasının bilimsel verilere değil, yetersiz ölçüm istasyonlarına dayandığını iddia ediyor.
Bavyera İdare Mahkemesi, Şubat 2024’te davaların büyük kısmını reddetmişti. Mahkeme, su ve yeraltı suyu korumasının kamu yararı açısından öncelikli olduğunu vurgulayarak, kısıtlamaların “makul” olduğu sonucuna varmıştı.
Yine de mahkeme, Bavyera hükümetine ölçüm noktalarının yoğunluğunu artırma yükümlülüğü getirmişti. Yeni istasyonlar kurulmadıkça, belirli bölgelerdeki nitrat oranlarının doğru ölçülmesi mümkün olmayacak.
Leipzig Senatosu: “Açık bir orantısızlık yok”
Perşembe günü yapılan sözlü duruşmada, Federal İdare Mahkemesi 10. Senatosu, alt mahkemenin kararını genel olarak uygun buldu. Senato Başkanı Susanne Rublack, şu ifadeleri kullandı:
“Etkilenen çiftçiler açısından orantısız bir durum görmek zor. Kamu sağlığını ve çevreyi korumak devletin temel görevlerinden biridir.”
Rublack, ayrıca telafi edici önlemler gerektirecek aşırı bir yükümlülük tespit edilmediğini belirtti. Mahkeme, kararını açıklamadan önce taraflardan son yazılı savunmalarını talep etti.
Nitrat kirliliği neden tehlikeli?
Nitrat, bitki büyümesini destekleyen temel besin maddelerinden biri olarak biliniyor. Ancak fazla miktarda nitrat toprağa sızdığında, bakteriler tarafından nitrite dönüştürülüyor.
Federal Risk Değerlendirme Enstitüsü (BfR)’ne göre nitratın kendisi düşük düzeylerde zararsız olsa da, nitrit oksijen taşıma kapasitesini azaltarak insan sağlığı için risk oluşturabiliyor. Özellikle bebeklerde “mavi bebek sendromu” olarak bilinen ciddi bir duruma yol açabiliyor.
Almanya genelinde son yıllarda yapılan ölçümler, birçok bölgede nitrat değerlerinin AB sınırlarını aştığını ortaya koydu. Bu nedenle Berlin yönetimi, AB’den defalarca “daha sıkı uygulama” uyarısı aldı.
Çevre koruma ile tarım arasında denge arayışı
Bavyera’daki dava, yalnızca bir eyalet yönetmeliğini değil, aynı zamanda Almanya’nın genel tarım ve çevre politikası dengesini de ilgilendiriyor. Tarım birlikleri, çevre yasalarının çiftçileri cezalandırmaması gerektiğini savunurken, çevre örgütleri yeraltı sularının geri dönüşü olmayan şekilde kirlenebileceği uyarısında bulunuyor.
Eğer Federal Mahkeme, yönetmeliğin hukuka uygun olduğuna karar verirse, bu durum diğer eyaletlerde de benzer kısıtlamaların önünü açabilir. Tersi bir durumda ise, eyalet hükümetlerinin yeni bir ölçüm ve sınıflandırma sistemi geliştirmesi gerekecek.
