İrlanda hükümetinin “Our Living Islands / Yaşayan Adalarımız” politikası çerçevesinde başlatılan uygulama, adalardaki kullanılmayan veya harap (derelict) mülklerin yenilenmesini teşvik etmek amacıyla önemli bir finansal destek sunuyor.
İrlanda’dan ada hayali: Boş ve harap evler için yüksek tutarda yenileme hibesi
Vacant Property Refurbishment Grant kapsamında ada farkı uygulanarak sağlanan destekler, standart yardımların üzerine çıkıyor; ada başvuruları için maksimum destek ≈ €60.000 (vacant) ve ≈ €84.000 (derelict + ada farkı) seviyelerine ulaşabiliyor. Program, adaların nüfus kaybını tersine çevirmeyi, yerel ekonomiyi canlandırmayı ve kıyı yaşamını sürdürülebilir hâle getirmeyi amaçlıyor.
Hibenin kapsamı: Ne kadar, kim için ve hangi koşullarda veriliyor?
Vacant Property Refurbishment Grant temel olarak boş veya kullanılmayan mülklerin onarım ve rehabilitasyon giderlerini karşılamaya yönelik bir hibe programıdır. Normal (ülke içi) kural setinde temel tavanlar ve derelict top-up (harap mülk için ek ödeme) mevcuttur; ada özelinde bu tavanlara %20’ye varan bir “ada farkı” ilave edilerek hesaplanır. Bu nedenle adalar için pratikteki maksimum tutarlar yaklaşık €60.000 (boş mülkler) ve €84.000 (çok kötü durumdaki harap mülkler için toplam) düzeyine çıkabiliyor. Ancak bu hibeler satın alma veya taşınma giderlerini kapsamıyor; amaç mülkün uzun vadeli yerleşime ya da uzun dönem kiraya uygun hâle getirilmesidir.
Başvuru hakkı genel olarak mülk sahibi ya da mülkü satın almak üzere aktif görüşme içinde olan kişiler tarafından kullanılıyor. Öne çıkan şartlar arasında mülkün en az iki yıldır boş olması, mülkün yapım tarihinin program kriterlerine uygun olması (örneğin 2007 ve daha eski yapılar için uygunluk gibi uygulamalar) ve renovasyon maliyetleri için tekliflerin sunulması yer alıyor. Derelict top-up talep eden başvurularda bağımsız yapı raporları (quantity surveyor / mühendis raporu) istenmesi yaygın uygulamalardan biridir.
Başvuru sürecinde neler isteniyor?
Başvurular yerel yönetimler (county councils) aracılığıyla alınır; her belediyenin Vacant Homes Officer veya eşdeğer birimi başvuruları değerlendirir. Standart başvuru dokümanı; mülkiyet belge ve tapu, mülkün boş olduğuna dair kanıt, renovasyon maliyetini gösterir teklifler, gerekiyorsa statik/uzman raporları ve projeye ilişkin planları içerir. Başvuru onaylandıktan sonra ödeme süreci, yapılan işlerin aşamalı kabulüne göre veya iş tamamlandığında sağlanabilir.
Önemli uygulama kuralı: Hibe alan mülkün şartlara aykırı kullanımı (ör. kısa dönem turistik kiralama, tatil evi satışı vb.) tespit edilirse geri ödeme (“clawback”) mekanizmaları devreye girer. Bu nedenle başvurmadan önce yerel yönetimin şartlarını ve kullanım taahhüdünü dikkatle incelemek gerekiyor.
Maliyetler, lojistik sorunlar ve uygulamadaki gerçekler
Adalarda renovasyonun maliyeti, anakaraya göre genellikle daha yüksektir. İnşaat malzemelerinin, iş gücünün ve ekipmanın ada nakliyesi ek maliyetleri beraberinde getirir; hava koşulları ve kısıtlı sezon da işleri uzatabilir. Bu sebeple birçok başvuru sahibi hibeyi tek başına yeterli bulmayıp ek bütçe planlıyor. Ayrıca uygulamada her ada için başvuru sayıları ve onay oranları farklılık gösteriyor; ülke çapındaki Vacant Property programı binlerce başvuru aldı (örnek rakamlarla Q1/2025 verilerinde on binlerce başvuru ve yüz milyonları aşan ödeme raporlanmış). Ada-spesifik uygulamalarda ise başvuru ve onay sayıları yerel koşullara göre dalgalanıyor.
Yabancılar, çifte vatandaşlık ve ikamet şartları nelerdir?
Program yabancı uyruklulara kapalı değil; herkes başvurabilir. Ancak pratikte ikamet, vergi yükümlülükleri, uzun dönem ikamet planları ve hibenin “ana konut/uzun dönem kiralama” şartları nedeniyle yabancı başvuru sahiplerinin önceden hukuki ve vergi danışmanlığı alması öneriliyor. Ayrıca sosyal medya ve bazı haber başlıklarında yayılan “devlet size ada’ya taşınmanız için doğrudan ödeme yapıyor” gibi iddialar yanlış anlaşılmalara yol açtı; gerçek şu ki hibe yenileme maliyetlerine yöneliktir, taşınma veya satın alma masrafları için doğrudan nakit desteği değildir.
Yaşayan Adalar programına nasıl hazırlanmalı?
Adalara yerleşmeyi düşünüyorsanız ilk adım county council ile doğrudan temas kurmak; Vacant Homes Officer’dan başvuru rehberi istemek ve projeyi detaylandırmaktır. Fizibilite çalışması yapın: ulaşım, elektrik/broadband durumu, sağlık ve eğitim hizmetleri, toplam renovasyon maliyeti ve mevsimsel kısıtları gerçekçi biçimde hesaplayın. Derelict top-up talebinde bağımsız raporlar gerekebileceğini, hibenin şartlarına uyulmadığında geri ödemenin gündeme gelebileceğini unutmayın.
İrlanda’nın “Yaşayan Adalarımız” politikası, doğru planlandığında adaların yeniden canlanması için ciddi bir fırsat sunuyor. Ancak adayla ilgili pratik maliyetler, idari şartlar ve kullanım taahhütleri göz önünde bulundurulmadan hareket edilmemeli; başvuru öncesi yerel yetkililerle ayrıntılı görüşme yapmak her zaman en güvenli yol.
