BERLİN — Almanya Federal İstatistik Dairesi (Destatis) tarafından yayımlanan “Zahl der Woche Nr. 42” raporuna göre, ülkedeki bağımsız kitapçı sayısı son beş yılda yüzde 24 azaldı. 2020 yılında yaklaşık 3.600 civarında olan bağımsız kitapçı sayısının 2025 itibarıyla 2.700’ün altına düştüğü bildirildi.
Destatis, bu gerilemenin ardında iki temel neden bulunduğunu vurguladı: çevrimiçi satış kanallarının hızlı yükselişi ve art arda gelen maliyet artışları.
Kitap satışları online platformlara kayıyor
Rapor, Alman kitap perakendeciliğinde dijitalleşmenin etkisini açık biçimde ortaya koydu. Özellikle genç tüketici gruplarının satın alma alışkanlıkları, kitapçılardaki geleneksel müşteri trafiğini ciddi biçimde azalttı.
Destatis verilerine göre 2024 itibarıyla Almanya’daki toplam kitap satışlarının yüzde 43’ü online platformlar üzerinden gerçekleşti. Bu oran, pandemi öncesine kıyasla yaklaşık %15’lik bir artış anlamına geliyor.
Ek olarak, kira, enerji ve personel maliyetlerindeki yükseliş, küçük ölçekli kitapçılar için sürdürülebilirliği daha da zorlaştırdı.
Küçük kitapçılar kültürel dengenin parçasıydı
Almanya’da bağımsız kitapçılar yalnızca perakende noktaları olarak değil, kültürel kamusal alanlar olarak da önemli rol oynuyordu. Kültür ekonomisi uzmanı Prof. Claudia Mertens konuyla ilgili değerlendirmesinde şu ifadeyi kullandı: “Bu azalma yalnızca ekonomik değil, kültürel bir kayıptır. Yerel kitapçılar, edebiyatın kamusal erişimini ve kültürel çeşitliliği temsil ediyordu.”
Mertens’e göre yerel yönetimlerin, kültürel işletmelere kira desteği ve vergi indirimi gibi mekanizmalarla destek sağlaması gerekiyor.
Perakende sektöründe yapısal dönüşüm
Rapor, genel perakende sektörü açısından da uyarı niteliğinde. Almanya genelinde bağımsız küçük işletmelerin payı 2019’a kıyasla yüzde 18 azaldı. Destatis, “perakende dönüşümü” olarak tanımlanan bu sürecin, özellikle kültürel ürünler sektöründe daha sert hissedildiğini belirtiyor. Uzmanlar, online alışverişin kolaylığı kadar büyük platformların rekabet avantajının da küçük işletmeleri zorladığını vurguluyor.
Dijitalleşme fırsat mı, tehdit mi?
Kitapçılar açısından dijitalleşme yalnızca bir tehdit değil, aynı zamanda bir fırsat olarak da değerlendiriliyor. Bazı kitapçılar online satış, e-kitap dağıtımı ve abonelik temelli okuma modelleriyle ayakta kalmaya çalışıyor.
Ancak çoğu bağımsız işletme için bu dönüşüm, yüksek teknoloji yatırımları ve lojistik maliyetler nedeniyle sınırlı kalıyor.
Kültür politikası gündeminde yeni tartışma
Alman Kültür Bakanlığı, küçük ve orta ölçekli kitapçılara yönelik özel bir destek programı hazırlığı içinde. Programın amacı, “kültürel perakendeciliğin sürdürülebilirliğini korumak” olarak açıklandı.
Bu girişim, yerel kitapçıların kapatılmasının önüne geçmeyi ve kültürel alanlarda çeşitliliği korumayı hedefliyor.
Ekonomistler ise bu süreci yalnızca kültürel değil, ekonomik çeşitlilik ve bölgesel istihdam açısından da kritik görüyor.
