Türkiye’deki yabancı yatırımların dağılımı, tüm küresel ve bölgesel krizlere rağmen Almanya’nın Türkiye’yi bir yatırım üssü olarak görmeye devam ettiğini ortaya koyuyor. TÜİK’in 2023 yılı “Yabancı Kontrollü Girişimler” verileri, Almanya’nın hem şirket sayısı hem de ciro bakımından Türkiye’deki en güçlü yabancı aktör konumunu koruduğunu gösteriyor.
Almanya, yabancı sermayede lider
2023 itibarıyla Türkiye’de yabancıların kontrolünde 10 bin 256 şirket faaliyet gösteriyor. Bu şirketler, ülkedeki toplam cironun yüzde 12,8’ini oluşturuyor. Yabancı kontrollü girişimlerde çalışanların toplam istihdam içindeki payı ise yüzde 5,1 düzeyinde.
Bu tablo içinde Almanya, hem şirket sayısı hem de ekonomik ağırlığıyla ilk sırada yer alıyor. Türkiye’deki yabancı sermayeli 10 bini aşkın girişimin 1.266’sı Alman şirketlerinin kontrolünde. Alman şirketlerinin Türkiye’de elde ettiği toplam ciro 1 trilyon 85 milyar 225 milyon lira ve bu rakam, yabancıların kontrol ettiği toplam cironun yüzde 13,8’ine karşılık geliyor.
Bu veriler, siyasi dalgalanmalara, küresel krizlere ve bölgesel gerilimlere rağmen Alman sermayesinin Türkiye’den vazgeçmediğini ve Türkiye’yi hâlâ güçlü bir üretim, ticaret ve hizmet üssü olarak gördüğünü ortaya koyuyor.
Sektörel yoğunlaşma ve yabancı etkinliği
TÜİK’in çalışması, yabancı şirketlerin Türkiye ekonomisi içindeki etkisini yalnızca ülke bazında değil, sektörel dağılımla da ortaya koyuyor.
Yabancı kontrollü girişimlerin ciro payının en yüksek olduğu alan tütün ürünleri imalatı. Bu sektörde 2023 yılında toplam cironun yüzde 92,6’sı yabancı şirketler tarafından gerçekleştirildi.
Tütünü, cironun yüzde 43,2’sinin yabancı şirketlerce üretildiği sigorta, reasürans ve emeklilik fonları izliyor.
Bu tablo, Türkiye’de bazı sektörlerde yerli sermayenin ağırlığını kaybettiğini, bazı alanlarda ise yabancı ortaklıklarla birlikte yeni bir dengenin oluştuğunu gösteriyor.
ABD ve İngiltere: Güçlü ama görece dengeli
Almanya’nın ardından Türkiye’de en fazla etkiye sahip ülkelerden ikisi ABD ve İngiltere. ABD kontrolündeki 965 girişim, yabancı kontrollü toplam cirodan yüzde 11,2 pay alıyor.
İngiltere kontrolündeki 706 girişimin payı ise yüzde 10,3.
Bu rakamlar, her iki ülkenin de Türkiye’de kalıcı ve etkili bir ekonomik varlığa sahip olduğunu, ancak Almanya kadar baskın bir konumda olmadığını ortaya koyuyor.
Rusya ve Ukrayna’dan dikkat çeken yükseliş
Verilerdeki en çarpıcı değişim ise Rusya ve Ukrayna kaynaklı şirket sayılarındaki hızlı artış.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında, her iki ülkeden de Türkiye’ye yönelen sermayede belirgin bir sıçrama gözleniyor.
Rus şirketlerinin yabancı kontrollü girişimler arasındaki ciro payı da aynı dönemde yüzde 0,6’dan yüzde 3’e yükseldi. Bu artış, Rus sermayesinin Türkiye’yi alternatif bir ticari ve finansal alan olarak gördüğüne işaret ediyor.
Ukrayna kontrolündeki şirketlerde de benzer bir trend var,2021’de, 32 girişim 2023’te ise 91 girişim
Bu rakamlar, savaşın sadece siyasi ve insani değil, ekonomik bir göçü de tetiklediğini ve Türkiye’nin bu süreçte önemli bir merkez haline geldiğini gösteriyor.
Jeopolitik dalgalanmalara rağmen istikrar arayan sermaye
TÜİK’in 2023 verileri, Türkiye’nin,Almanya için hâlâ stratejik bir yatırım ve üretim merkezi olduğunu, ABD ve İngiltere gibi geleneksel ortaklarla ekonomik ilişkinin devam ettiğini,
Rusya ve Ukrayna gibi savaşın gölgesindeki ülkeler için ise yeni bir çıkış kapısı haline geldiğini ortaya koyuyor.
Tüm bu gelişmeler ışığında Türkiye, jeopolitik risklere rağmen hem Avrupa’dan hem Avrasya’dan gelen sermaye için cazibesini koruyan ve hatta bazı alanlarda artıran bir ülke pozisyonunda.
